tarafından Troleybüs nedir? Avantajları, dezavantajları, özellikleri, tramvaylarla arasındaki farklar,Ülkemizde troleybüs kullanımı
Troleybüs nedir? Özellikleri
Troleybüs, elektriğini yaylı tramvay direkleri kullanılarak genellikle yol kenarındaki direklere asılan havai tellerden çeken elektrikli bir otobüstür.
Troleybüs, izsiz tramvay olarak da bilinir. Troleybüs pnömatik lastikli bir araçtır.
Troleybüs, elektrik devresini tamamlamak için iki kablo ve direk gerekir. İki kollektör vasıtasıyla havai kontak tellerinden genellikle 600 vdc’de beslenir.
Troleybüs sürücülerinde genellikle 50 ila 100 kW çıkışlı bir DC bileşik motor kullanılır.
Troleybüslerde hız kontrolü, şönt alanında bir direnç sağlanarak veya seri alandaki bantlamalar veya seri alanlı yönlendiriciler ile saha zayıflatma yöntemi ile elde edilir.
Troleybüste, ayakla çalışan ana kontrolörler, sürücünün aracı yönlendirmek ve el frenlerini uygulamak için ellerini serbest bırakabilmesi için kullanılır.
Burada bir pedal başlangıç ve hız kontrolünü, ikinci pedal ise reostatik ve basınçlı hava frenlerini kontrol eder. Güç aktarım dişlisine zarar vermemek için stabilize reostatik frenleme kullanılır.
Troleybüste kullanılan aydınlatma sistemi, bir aküye paralel bağlı bir motor ve jeneratör setinden sağlanan alçak gerilim DC sistemidir.
Troleybüslere genellikle ikincil piller sağlanır, böylece otobüs acil durumlarda çalıştırılabilir.
Troleybüsün gövdesi lastik lastikler nedeniyle yerden yalıtılmıştır ve bu nedenle yeterli yalıtım direncinin sağlanmasına özen gösterilmelidir.
Yalıtım direnci günün sonunda sıcak ve nemli olduğunda kontrol edilir.
Troleybüs nedir?
Dünyada ilk troleybüs nerede kullanılmıştır?
İlk troleybüs 29 Nisan 1882 tarihinde Berlin’in banliyösünde kurulmuş olan sistemdir. Kurulan bu sisteme Ernst Werner von Siemens “Elektromote” adını vermiştir.
Kontak telleri oldukça yakın mesafelere yerleştirilmiş ve kuvvetli rüzgarlardan kısa devreler oluşmuştur. İlk troleybüslerde bom yoktu; Akım toplama işlemi için, kablo gerginliği nedeniyle teller üzerinde serbestçe yuvarlanan veya kendi elektrik motoruna sahip olan ve troleybüs önündeki yardımı ile hareket eden bir el arabası kullanıldı. Daha sonra tekerlekli çubuklar ve daha sonra kayan akım toplayıcıları icat edildi.
Troleybüsün avantajları
Elektrik motorları, başlangıçta tork sağlamada dizel motorlardan daha etkili olduğundan. Bu nedenle troleybüsler engebeli yollarda avantajlıdır.
Troleybüslerde kullanılan elektrik motorları merkezi bir santralden güç alır ve bu nedenle kısa süreler boyunca hasar görmeden aşırı yüklenebilir.
Troleybüslerde kullanılan lastik lastikler daha iyi yapışma özelliğine sahiptir, bu da onlara daha iyi yokuş tırmanma kabiliyeti ve frenleme sağlar.
Troleybüsler elektrikli araçlardır; bu nedenle şehirlerde çevre dostudurlar.
Troleybüsler, rejeneratif frenleme olarak bilinen frenleme sırasında kinetik enerjiden elektrik üretebilir.
Troleybüsler neredeyse sessizdir ve gürültü kirliliğine neden olmaz.
Bir troleybüs, yakıt ile çalışan motorlu otobüsten biraz daha fazla yolcu barındırabilir.
Troleybüs nedir?
Troleybüs’ün dezavantajları
Troleybüsler, troleybüs sürücülerinin dönüşlerde ve havai kablo sistemindeki anahtarlar aracılığıyla yavaşlatması gerektiği gibi benzersiz çalışma özelliklerine sahiptir.
Troleybüslerin yeniden yönlendirilmesi genellikle şehir merkezi alanlarının dışında kolayca bulunamaz.
Troleybüsler, şalterli iki ayrı kablo seti sağlanmadıkça veya otobüsler devre dışı bırakma özelliğine sahip olmadıkça, normal hizmette birbirlerini geçemezler.
Bir troleybüs hizmeti için genel gider ekipmanının maliyeti, taşınan yolcu sayısına ve kazanılan gelire göre çok büyük olacaktır.
Tramvayların diğer bir dezavantajı, yola tramvay hatlarının kurulmasının içerdiği yüksek maliyet, inşaat süresi ve gecikmedir.
Hangi trafik yoğunluğuna sahip alanlarda troleybüs kullanılır?
Yüksek hızlanma ve frenleme geriliği nedeniyle, belirli bir rota üzerinde planlanan hız, yağ motorlu otobüsün hızından daha yüksek olacaktır, böylece belirli bir hizmeti çalıştırmak için daha az troleybüs gerekir. Bu nedenle orta trafik yoğunluğuna sahip banliyö içi alanlar için troleybüsler kullanılmaktadır.
Troleybüs ve tramvay arasındaki fark nedir?
Tramvaylar ve troleybüsler arasındaki temel fark, tramvayların flanşlı tekerleklere sahip olması ve bir tren gibi raylar üzerinde hareket etmesidir [ister çoğu demiryolu gibi ayrılmış rayda, ister yol yüzeyi ile aynı hizada kurulu yivli raydaki sokaklarda olsun]; Oysa troleybüslerin sıradan yol yüzeyi için geleneksel lastik lastikleri vardır ve esasen elektrikle çalışan otobüslerdir.
Troleybüsler, aracın tepesine takılan bir çift bom aracılığıyla elektrik güçlerini bir çift paralel havai kablodan almaktadır.
Tramvaylar normalde güçlerini, aracın tepesine takılan bir pantograf aracılığıyla, bir katener telden asılan tek, daha kalın bir havai telden alırlar.
Tramvayların sadece tek bir elektrik kontak teli kullanmasının nedeni, gücü sağlamak için elektrik devresini tamamlamak üzere elektrik dönüşü için çalışan rayları kullanmalarıdır.
Rayları olmayan ve aslında lastik lastiklerle yalıtılan troleybüsler, elektrik geri dönüşünü sağlamak ve devreyi tamamlamak için ikinci havai kabloya ihtiyaç duyar.
Tramvaylar normalde elektrikle çalışır, ancak olması gerekmez ve aslında 19. yüzyıldaki en eski yolcu tramvayları, 19. yüzyılın sonunda elektrik enerjisiyle değiştirilene kadar atlı ve daha sonra buharla çalıştırılmıştır.
Bazı erken elektrikli tramvaylar havai kablolar kullanmadı, ancak yola gömülü elektrik kablosuyla bağlanan yol yüzeyindeki bir metal ‘saplama’ hattından güç aldı.
Bunun, dikkatsiz insanlara veya atlara ara sıra elektrik çarpması ve topraktan sızan başıboş elektrik akımları yoluyla diğer gömülü boru ve kablolara zarar veren dezavantajları vardı.
Yeni tramvayların değiştirme maliyetleriyle birlikte savaş yıllarındaki ihmal yoluyla pahalı ray değiştirme veya onarım ihtiyacı, 1930’ların başlarında daha ucuz ve daha esnek otobüsler veya troleybüslerle değiştirilmesiyle tramvay sistemlerinin kullanımının hızla düşmesine yol açtı.
Troleybüs nedir?
Troleybüs’ün motorbüslerle karşılaştırılması
Troleybüsler, motorbüslerle karşılaştırıldığında, geçici veya kalıcı yeniden yönlendirmelerde daha büyük zorluklara sahiptir.
Kablolama, otobüslerin diğer troleybüs yollarının çalıştığı bitişik iş alanı caddelerinden yeniden yönlendirilebileceği şehir merkezi alanlarının dışında genellikle kolayca bulunamaz.
Troleybüs’ün tramvaylara göre avantajları nelerdir?
Troleybüslerin tramvaylara göre avantajları vardır, çünkü park halindeki araçlar veya kaza mahalleri gibi engelleri dolaştırabilir veya acil durumlarda makul sınırlar içinde bir kazadan kaçınmak için sapabilirler.
Elektrik toplama bomları döner, böylece troleybüs tellerin gidişatından sapabilir. Pil gibi yardımcı güçlerle de donatılabilirler.
Tramvaylar ise sabit rayları ile sınırlıdır ve herhangi bir nedenle hattın tıkanması durumunda sıkışırlar.
Çünkü bu, diğer trafiğin yoldan kaldırılması gerektiğini veya tramvay hattını engelleyecekleri bilgisiyle engelleyici davranıştan caydırılmasını gerektiriyor.
Ülkemizde troleybüs kullanımı
Ankara
1947 yılında, Türkiye’nin ilk Troleybüs Şebekesi Ankara’da kurularak hizmete açılmıştır.
1 Haziran 1947’de 10 adet Brill marka, 1948’de gene 10 adet FBW marka troleybüs; Ulus – Bakanlıklar hattında hizmete girmiştir.
1952’de alınan 13 MAN araçla birlikte, Ankara’da çalışan troleybüs adedi; 33’e ulaşmıştır. Bunun dışında Ankara’da Alfa-Romeo marka troleybüsler de kullanılmış ve bu troleybüsler Dışkapı-Bahçelievler ile Dışkapı-Kavaklıdere hatlarında kullanılmışlardır.
1979-1981 döneminde trafiği aksattıkları ve yavaş gittikleri gerekçesiyle hizmetten kaldırıldılar. Yenimahalle ulus hattında da kullanılıyordu.
Troleybüs nedir?
İstanbul
İstanbullular’a her iki yakada uzun seneler hizmet veren tramvayların 1960’larda kentin ihtiyacını karşılayamaz hale gelmesi üzerine; otobüslere oranla daha ekonomik olması da göz önüne alınarak Troleybüs sisteminin kurulmasına karar verilir.
Güç beslenmesi çift havai elektrik hattından sağlanan Troleybüsler için ilk hat Topkapı-Eminönü içinde döşenir. İtalyan Ansaldo San Giorgia firmasına 1956-57 yıllarında sipariş edilen Troleybüsler 27 mayıs 1961’de hizmete girer.
Toplam uzunluğu 45 km. olan şebeke, 6 qüç merkezi ve 100 troleybüslük işletmenin maliyeti o günün rakamıyla 70 milyon TL’yi bulur.
Şişli ve Topkapı garajlarına bağlı olarak hizmet veren ve kapı numaraları birden yüze kadar sıralanan araçlara 1968 senesinde tamamiyle İETT işçilerinin üretimi olan ‘Tosun’ da katılınca vasıta sayısı 101 olur. Tosun, 101 kapı numarasıyla İstanbullular’a on altı sene süreyle hizmet verir.
Elektrik kesintileri yüzünden sıklıkla yollarda kalan ve seferleri aksayan Troleybüsler, trafiği engellediği gerekçesiyle 16 Temmuz 1984’te işletmeden kaldırılır.
Araçlar İzmir Belediyesi’ne bağlı ESHOT (Elektrik, Su, Havagazı, Otobüs ve Troleybüs) Genel Müdürlüğü’ne satılır. Troleybüslerin 23 senelik İstanbul macerası böylelikle son bulur.
İzmir
Ankara’dan sonrasında bizim ülkemizde troleybüsü kullanan ikinci şehirdir.
28 temmuz 1954 açılır 1984 İstanbul’daki troleybüsler İzmir’e gönderildi. 76 adet olduğu bilinmektedir. Ülkemizde troleybüsün son olarak kaldırıldığı kent olan İzmir’de troleybüs, 6 Mart 1992’de kaldırıldı.
Troleybüs nedir?
