tarafından Deprem şiddetini ölçen aletin adı nedir? Depremler nasıl kaydedilir ve tespit edilir? Deprem büyüklüğü nasıl ölçülür? Richter ölçeği nedir?
Deprem şiddetini ölçen aletin adı nedir?
Depremin şiddetinden ziyade depremin büyüklüğünü sismograf ölçer. Depremin şiddeti ve büyüklüğü konusunda yanlış bir kullanım sözkonusudur. Çünkü depremin şiddeti ve büyüklüğü aynı şeyler değildir.
Örneğin, ” ….. şehrinde 6 şiddetinde bir deprem meydana geldi.” yerine , “….. şehrinde 6 büyüklüğünde bir deprem meydana geldi.” şeklinde kullanılması gerekmektedir.
Sismograf nedir?
Yer hareketlerini sürekli olarak kaydederek depremin büyüklüğünü, süresini, merkezini, zamanını saptamaya, ölçmeye yarayan aygıt sismograftır.
En basit türü bir ucu dayanaklı, öbür ucunda bir kayıt kalemi bulunan, yay ile desteklenmiş ağırlıklı bir çubuktan oluşmaktadır.
Herhangi bir sarsıntı anında, üzerindeki ağırlık atıldığından dolayı, çubuğun sabit kalarak diğer bölümlerin salınması ilkesine göre çalışır.
Kayıt kalemi, saat ibresi yönünde ağır ağır dönen bir silindir üzerinde sarsıntıları saptar.
Günümüzde, gözlemevlerinde daha çok, benzer mekanik düzenekten yola çıkarak salınımları değişik elektronik aygıtlarla yükseltip otomatik olarak saptayan, çok daha duyarlı sismograf türleri kullanılmaktadır.
Ölçümler için bir doğrultu boyunca jeofonlar yere 1 metre saplanacak kadar yerleştirilir. Her bir jeofon arasında 1,5-2 metre bırakılır.
Daha sonra, en baştaki jeofondan yerin altına titreşim yollanarak diğer jeofonlardan geri dönüş dalgaları ölçülür. Geri gelen s-p dalga boylarına göre zemin sınıflandırılır.
Depremin şiddeti nedir?
Depremin şiddeti; herhangi bir derinlikte olan depremin, yeryüzünde hissedildiği bir noktadaki etkisinin ölçüsü olarak tanımlanmaktadır. Yani depremin şiddeti, onun yapılar, doğa ve insanlar üzerindeki etkilerinin bir ölçüsüdür.
Bu etki, depremin büyüklüğü, odak derinliği, uzaklığı, yapıların depreme karşı gösterdiği dayanıklılık dahi değişik olabilmektedir.
Şiddet depremin kaynağındaki büyüklüğü hakkında doğru bilgi vermemekle beraber, depremin verdiği hasarı depremin büyüklüğü, odak derinliği, uzaklığı vb etkenlere göre yansıtır.
Depremin şiddeti neye göre ölçülür?
Depremin şiddeti, depremlerin gözlenen etkileri sonucunda uzun yılların vermiş olduğu deneyimlere dayanılarak hazırlanmış olan “Şiddet Cetvelleri”ne göre değerlendirilmektedir.
Yani bu cetveller depremin etkisinde kalan canlı ve cansız herşeyin depreme gösterdiği tepkiyi değerlendirmektedir.
Başlıca iki cetvel kullanılmaktadır. Biri Mercalli cetveli diğeri ise Medyedev sponheur-karnik şiddet cetvelidir. her iki cetvelde şiddet dereceleri bulunmaktadır. şiddeti V ve daha aşağısı olan depremler çok hasar vermezler.
VI-XII arasındaki şiddetli depremler çok daha büyük hasar vermektedir ve bunlar depremin meydana getirdiği hasar ve arazide oluşturduğu kırılma, yarılma ve heyelan gibi bulgulara göre değerlendirilmektedir.
Değiştirilmiş Mercalli Ölçeği nedir?
Değiştirilmiş Mercalli (MM) Yoğunluk Ölçeği Amerika Birleşik Devletleri’nde kullanılmaktadır.
Giuseppe Mercalli’nin 1902 Mercalli yoğunluk ölçeğine dayanan değiştirilmiş 1931 ölçeği, gözlemlenebilir deprem etkilerinden hafif sarsıntıdan feci yıkıma kadar değişen artan yoğunluk seviyelerinden oluşur.
Yoğunluk Romen rakamlarıyla bildirilir.
Deprem şiddeti ölçeği, insanların uyanmasını, mobilyaların hareketini, bacalara verilen hasarı ve tamamen yıkımı içeren bir dizi önemli tepkiden oluşur.
Depremler nasıl kaydedilir ve tespit edilir?
Dünya titrediğinde depremler sismik dalgalar şeklinde enerji yayar. Bir sismograf birincil deprem ölçüm cihazıdır. Sismograf, sismik dalgaların neden olduğu yer hareketinin dijital bir grafik kaydını üretir. Dijital kayda sismogram denir.
Dünya çapındaki sismograflardan oluşan bir ağ, deprem dalgalarının gücünü ve süresini algılar ve ölçer. Sismograf, olayın yer hareketinin dijital bir grafik çizimini üretir.
Deprem büyüklüğü nasıl ölçülür?
Bir depremin bir büyüklük birimi vardır. Büyüklük, ölçümün yapıldığı yere bağlı değildir. 1970 Yılından bu yana, tüm dünyada deprem tespitini desteklediği için Moment Büyüklüğü Ölçeği kullanılmıştır.
Deprem Ölçümleri
Sarsıntının ve hasarın gücü hakkında daha iyi bir fikir edinmek için, bir depremden dünya çapındaki sismik ağlara kadar tüm farklı sismik dalgaları yakalamak için Moment Büyüklüğü Ölçeği geliştirilmiştir.
Deprem yoğunluğu ölçekleri, bir depremin merkez üssü bölgesindeki farklı konumlardaki Dünya yüzeyi, insanlar ve binalar üzerindeki etkilerinin şiddetini tanımlar.
Birden fazla yoğunluk ölçümü olabilir. Değiştirilmiş Mercalli Ölçeği, belirli bir konumdaki sarsıntı miktarını ölçer.
Deprem Büyüklüğü Ölçeği
Akılda tutulması gereken önemli bir bilgi, büyüklük ölçeğinin logaritmik olmasıdır.
Bu, küçük ve büyük depremler arasındaki boyut (genlik) farklılıklarının yeterince büyük olmasına rağmen, anlamlı olan güç (enerji) farklılıklarının olduğunu anlamamıza yardımcı olur.
Richter Ölçeği nedir?
1935’ten 1970’e kadar deprem büyüklüğü ölçeği, deprem büyüklüklerini karşılaştırmak için Caltech sismolog Charles Richter tarafından icat edilen matematiksel bir formül olan Richter ölçeğiydi.
Ayrıca ölçek sadece bir tür deprem dalgası için hesaplanmıştır. Bir depremden dünyadaki sismograflara kadar tüm farklı sismik dalgaları kaydeden Moment Büyüklüğü Ölçeği ile değiştirildi.
Richter denklemleri gelecekteki depremleri tahmin etmek ve deprem tehlikelerini hesaplamak için hala kullanılmaktadır.
Moment Büyüklüğü Ölçeği
Günümüzde deprem büyüklüğü ölçümü, Moment Büyüklüğü Ölçeğine (MMS) dayanmaktadır. MMS, kayanın fay boyunca hareketini ölçer.
Dakikalarca sürebilen, çok daha geniş bir alanı etkileyebilen ve daha fazla hasara neden olabilen daha büyük depremleri doğru bir şekilde ölçer.
Moment Büyüklüğü yerel Richter büyüklüğünü (ML), vücut dalgası büyüklüğünü (Mb), yüzey dalgası büyüklüğünü (Ms) ölçebilir.
Deprem Büyüklüğü Sınıfları
Depremler, büyüklüklerine bağlı olarak küçükten büyüğe değişen kategorilerde de sınıflandırılır.
Bu terimler büyüklük sınıflarıdır. Sınıflar ayrıca deprem ölçümü sağlar.
Sınıflandırma, depremlerin genellikle hissedilmeye başlandığı 3,0 ile 3,9 arasındaki büyüklükler için “küçük” ile başlar ve önemli hasarın beklendiği 8,0’dan büyük büyüklükler için “büyük” ile biter.
Yüksek büyüklükteki bir depreme nasıl hazırlanılır?
Deprem, kayanın yer yüzeyinin altına kaymasının neden olduğu ani ve hızlı bir sarsıntıdır.
Bir depremin büyüklüğü ve bir depremin açığa çıkardığı enerji, onu ne kadar hissettiğinizi etkileyecektir.
Büyük depremler, yılın herhangi bir zamanında, gündüz veya gece herhangi bir zamanda meydana gelir.
Yüksek büyüklükteki depremden önce nasıl hazırlık yapılmalı?
Bir deprem güvenlik planı oluşturun.
Ailenizle ne yapacağınızı, ayrılırsanız nerede buluşacağınızı ve bir deprem meydana geldiğinde nasıl iletişim kuracağınızı tartışın.
İş, çocuk bakımı ve okul acil durum planlarını kontrol edin.
Ailenizin tüm üyeleriyle birlikte düşme, örtme ve tutunma alıştırması yapın.
Korunmak için kapılara güvenmeyin. Deprem sırasında sağlam bir masa veya masanın altına girin.
Sarsıntı duruncaya kadar bekleyin.
Evinizin her odasında güvenli yerler seçin.
Size ve evcil hayvanlarınıza üç günlük bozulmaz yiyecek ve su, ilaçlar, acil durum radyosu ve ilk yardım malzemeleri sağlayan bir acil durum hayatta kalma kiti oluşturun. Ulaşılabilir bir yerde saklayın.
Aile üyelerinin mobil sosyal mesajlaşma yoluyla iletişik kurabileceği bölge dışı bir arkadaş veya akraba belirleyin.
Evinizin deprem güçlendirme ihtiyacı olup olmadığını öğrenin.
Evinizdeki olası deprem tehlikelerini belirleyin ve düzeltin.
