tarafından Öğrenilmiş çaresizlik nedir? 5 belirtisi, sebepleri, tedavisi nasıldır? Nasıl anlaşılır? Örnekleri, Kabullenilmiş Çaresizlik nedir?
Öğrenilmiş çaresizlik nedir?
Öğrenilmiş çaresizlik, psikolojik bir kavramdır ve kişinin bir durumu değiştiremeyeceğine inanması durumunu ifade eder. Bu inanç, genellikle tekrarlanan olumsuz deneyimler sonucu gelişir.
Öğrenilmiş çaresizlik, kişinin bir problemle karşılaştığında çözüm bulma yeteneğini kaybettiği ve umutsuzluğa kapıldığı bir durumu tanımlar.
Öğrenilmiş çaresizlik, ilk olarak Martin Seligman tarafından hayvanlar üzerinde yapılan deneylerle tanımlanmıştır.
Bu deneylerde, hayvanlar sürekli olarak kaçamayacakları elektrik şoklarına maruz bırakıldıklarında, zamanla bu şoklardan kaçma girişimlerini bırakır ve şokların kaçınılmaz olduğuna inanırlar.
Bu inanç, sonraki deneylerde değiştirilebilirliği göstermek için kullanılmıştır.
İnsanlar üzerinde de öğrenilmiş çaresizliğin benzer bir etkisi olabilir.
Örneğin, bir kişi sürekli olarak başarısızlıklarla karşılaştığında, bu başarısızlıkların kendi kontrolünde olmadığına ve herhangi bir şey yapmanın anlamsız olduğuna inanabilir.
Bu nedenle, yeni bir sorunla karşılaştığında çözüm bulma girişimlerinden kaçınabilir.
Öğrenilmiş çaresizlik, psikoterapi ve psikolojik danışmanlık gibi profesyonel yardımlarla ele alınabilir.
Bu süreçte kişinin olumsuz inançlarını değiştirmesi ve problemlere karşı daha etkili bir şekilde başa çıkabilmesi için destek alması önemlidir.
Öğrenilmiş çaresizlik sebepleri nelerdir? 5 belirtisi nedir?
Öğrenilmiş çaresizliğin temel sebepleri aşağıda açıklanmıştır.
Olumsuz Deneyimler
Öğrenilmiş çaresizliğin temel sebebi, kişinin geçmişte sürekli olarak başarısızlık, olumsuz deneyimler veya zorlayıcı koşullarla karşılaşmış olmasıdır.
Bu olumsuz deneyimler, kişinin bir problemi çözme veya olumlu sonuçlar elde etme konusundaki inancını zayıflatabilir.
Kontrolsüz Durumlar
Kişiler, bir durumu kontrol etme veya değiştirme yeteneklerine sahip olmadıklarını düşündüklerinde öğrenilmiş çaresizlik gelişebilir.
Örneğin, bir iş yerinde sürekli olarak mobbinge uğrayan bir kişi, bu durumu kontrol edemediğini düşünerek çaresizlik hissi yaşayabilir.
Beklentiler
Öğrenilmiş çaresizlik, kişinin gelecekteki deneyimlerini olumsuz bir şekilde etkileyebilir.
Bir kişi, başarısızlık beklentisi içinde olduğunda, bu beklenti davranışlarını ve performansını etkileyebilir, böylece olumsuz sonuçlar doğruluk kazanır.
İçsel Attribütions
Kişinin başarısızlıkları kendi içsel özelliklerine veya yeteneksizliklerine atfetmesi, öğrenilmiş çaresizlik gelişiminde rol oynar.
Bir kişi, başarısızlık durumlarını “Ben beceriksizim” veya “Ben yetersizim” gibi içsel nedenlere bağladığında, bu tür düşünce kalıpları öğrenilmiş çaresizlik duygularını pekiştirebilir.
Olumsuz Duygusal Durumlar
Depresyon gibi ruh sağlığı sorunları, öğrenilmiş çaresizliği artırabilir.
Depresyonun eşlik ettiği durumlarda, kişi olayları daha olumsuz bir şekilde değerlendirebilir ve bu da öğrenilmiş çaresizliği tetikleyebilir.
Öğrenilmiş çaresizlik, kişinin inançlarını, düşünce kalıplarını ve davranışlarını etkileyen karmaşık bir süreçtir.
Ancak bu inançları değiştirmek ve olumlu bir şekilde başa çıkmak mümkündür.
Terapi, özgüvenin artırılması, problem çözme becerilerinin geliştirilmesi gibi yaklaşımlar, öğrenilmiş çaresizliği aşmada yardımcı olabilir.
Öğrenilmiş çaresizlik belirtileri nelerdir?
Öğrenilmiş çaresizlik, bireylerin düşünce, duygu ve davranışlarını etkileyen belirgin belirtilere sahip olabilir.
Öğrenilmiş çaresizliğin yaygın belirtileri
Umutsuzluk ve İnanç Kaybı
Kişi, karşılaştığı zorluklara veya sorunlara karşı herhangi bir şey yapmanın anlamsız olduğuna ve sonuç almanın mümkün olmadığına inanır. Bu, umutsuzluk hissiyatıyla birlikte gelir.
Motivasyon Kaybı
Öğrenilmiş çaresizlik yaşayan kişiler, bir şeyler yapmaya veya sorunları çözmeye yönelik motivasyonlarını kaybedebilirler.
Kendilerini verimli bir şekilde harekete geçirememe durumu söz konusu olabilir.
Pasiflik ve Kaçınma Davranışları
Kişi, zorluklarla yüzleşmek veya sorunları ele almak yerine, kaçınma davranışları sergileyebilir.
Sorunlardan kaçmak veya üzerine gitmemek, öğrenilmiş çaresizliğin bir sonucu olabilir.
Sosyal İzolasyon
Öğrenilmiş çaresizlik yaşayan kişiler, çevreleriyle olan etkileşimlerini sınırlayabilirler.
Bu durum, sosyal ilişkilerde de olumsuz etkilere neden olabilir.
Düşük Özsaygı
Öğrenilmiş çaresizlik, kişinin kendine olan güvenini ve özsaygısını zayıflatabilir.
Başarısızlık deneyimleri, kişinin kendi yeteneklerini sorgulamasına yol açabilir.
Negatif Düşünce Kalıpları
Kişi, kendine veya çevresine dair olumsuz düşünce kalıpları geliştirebilir.
Kendini suçlama, kendini aşağılama ve gelecek hakkında olumsuz tahminler yapma gibi düşünceler sık görülür.
Fiziksel Belirtiler
Öğrenilmiş çaresizlik psikolojik stresin bir sonucu olarak fiziksel belirtilere yol açabilir.
Baş ağrısı, uyku sorunları, yorgunluk gibi belirtiler gözlenebilir.
İşlevsellik Kaybı
Kişinin iş, okul veya günlük yaşam aktivitelerinde işlevselliğinde düşüş gözlenebilir. Çünkü öğrenilmiş çaresizlik, kişinin performansını olumsuz etkileyebilir.
Öğrenilmiş çaresizlik belirtileri, kişiden kişiye değişebilir ve şiddeti farklılık gösterebilir.
Önemli olan, bu belirtileri tanımak ve gerektiğinde profesyonel yardım alarak bu durumu ele almak ve aşmak için adımlar atmaktır.
Terapi, danışmanlık ve destek grupları, öğrenilmiş çaresizlikle başa çıkmada yardımcı olabilir.
Öğrenilmiş çaresizlik tedavisi nasıldır?
Öğrenilmiş çaresizlik tedavisi, kişinin bu olumsuz düşünce ve davranış kalıplarını değiştirmesine ve daha etkili bir şekilde başa çıkmasına yardımcı olmayı amaçlar.
Tedavi, profesyonel bir terapist veya psikolog tarafından yönlendirilmelidir ve aşağıdaki yaklaşımlar kullanılabilir:
Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT)
BDT, öğrenilmiş çaresizliği tedavi etmek için sıkça kullanılan bir terapi yöntemidir.
Bu yaklaşım, kişinin olumsuz düşünce kalıplarını tanımasına ve bunları pozitif ve yapıcı düşüncelerle değiştirmesine odaklanır.
Ayrıca, problem çözme becerilerini geliştirmeye yardımcı olur ve kişinin motivasyonunu artırır.
Davranışçı Terapi
Bu yaklaşım, kişinin olumsuz davranışlarını tanımlamasına ve bu davranışları değiştirmesine yardımcı olur.
Öğrenilmiş çaresizlikte, pasiflik ve kaçınma davranışlarına odaklanılır ve bu davranışların yerine daha etkili hareket etme stratejileri öğretilir.
İnterpersonal Terapi (IPT)
IPT, kişinin sosyal ilişkilerini ve iletişimini iyileştirmeyi hedefler. Özellikle öğrenilmiş çaresizlik nedeniyle sosyal izolasyon yaşayan kişiler için etkili olabilir.
Özsaygı ve Özgüveni Artırma
Özsaygı ve özgüvenin artırılması, öğrenilmiş çaresizlikle başa çıkmada önemlidir. Terapist, kişinin kendine güvenini yeniden kazanmasına yardımcı olabilir.
Olumlu Takviye
Terapist, kişinin olumlu davranışlarını ve başarılarını takdir ederek ve ödüllendirerek motivasyonunu artırabilir.
İlaç Tedavisi
Bazı durumlarda, özellikle öğrenilmiş çaresizlik depresyon gibi başka bir psikolojik sorunla ilişkilendiriliyorsa, ilaç tedavisi bir seçenek olabilir. Ancak ilaç tedavisi genellikle psikoterapi ile birlikte kullanılır.
Grup Terapisi ve Destek Grupları
Öğrenilmiş çaresizlikle başa çıkmak isteyen kişiler için grup terapisi veya destek grupları faydalı olabilir.
Bu gruplar, benzer sorunları yaşayan kişilerin bir araya gelerek deneyimlerini paylaşmasını ve destek almasını sağlar.
Tedavi, kişinin özgün ihtiyaçlarına ve durumuna göre uyarlanmalıdır.
Tedavi süreci genellikle zaman alabilir, ancak kişiye daha iyi bir yaşam kalitesi ve daha etkili başa çıkma stratejileri kazandırabilir.
Öğrenilmiş çaresizlik belirtileri yaşayan kişilerin, profesyonel yardım aramaları ve tedavi seçeneklerini değerlendirmeleri önemlidir.
Öğrenilmiş Çaresizlik Nedir ve Örnekleri
Öğrenilmiş çaresizlik, bir kişinin sürekli başarısızlık deneyimleri veya olumsuz durumlar sonucunda, bir sorunu çözebileceği veya olumlu sonuçlar elde edebileceği inancını kaybettiği bir psikolojik durumu ifade eder.
Öğrenilmiş çaresizlik, kişinin umutsuzluk hissiyatı içinde olduğu ve girişimde bulunmaktan kaçındığı bir durumu yansıtır.
Örnekler
Bir öğrenci, sürekli olarak düşük notlar almasına rağmen ders çalışmaktan vazgeçer çünkü “zaten hiçbir şey değişmiyor” düşüncesiyle doludur.
İş arayan bir kişi, sürekli olarak ret cevapları aldığında iş başvurularını yapmayı bırakır ve iş arama çabalarını azaltır.
Bir ilişki içindeki bir kişi, sürekli olarak kötü muamele gördüğü halde ilişkiden ayrılmamaya devam eder çünkü “başka bir şansım yok” düşüncesine sahiptir.
Öğrenilmiş Çaresizlik Nedir fil Örneği
Öğrenilmiş çaresizlik, ilk olarak Martin Seligman tarafından hayvanlar üzerinde yapılan deneylerle açıklanmıştır.
Bu deneylerden biri, bir grup filin, kaçamayacakları elektrik şoklarına sürekli olarak maruz bırakılmasıyla ilgilidir.
Filler, şoklardan kaçmaya çalışsalar bile başarılı olamazlardı ve sonunda şoklara tepki vermemeyi öğrendiler.
Daha sonra, bu filer, başka bir ortamda kaçabilecekken bile kaçmamayı tercih ediyorlardı. Bu deney, öğrenilmiş çaresizlik kavramını açıklamak için kullanılan ilk örneklerden biridir.
Eğitimde Öğrenilmiş Çaresizlik Nedir?
Eğitimde öğrenilmiş çaresizlik, öğrencilerin başarılarını etkileyebilecek bir durumu tanımlar.
Öğrenciler, sürekli olarak başarısızlık deneyimleri yaşadıklarında veya öğrenme güçlükleriyle karşılaştıklarında, bu durumun kendilerine karşı üstesinden gelinemeyecek bir sorun olduğunu düşünebilirler.
Bu, öğrencinin öğrenmeyi bırakmasına veya eğitim hedeflerine ulaşma motivasyonunu kaybetmesine yol açabilir.
Öğrenilmiş Çaresizlik Nasıl Anlaşılır?
Öğrenilmiş çaresizlik genellikle belirgin belirtilerle kendini gösterir. Bu belirtiler şunlar olabilir:
- Sürekli umutsuzluk hissiyatı.
- Zorlukları ele almak veya sorunları çözmek için motivasyon eksikliği.
- Pasiflik ve kaçınma davranışları.
- Sosyal izolasyon.
- Kendine güvensizlik ve düşük özsaygı.
- Olumsuz düşünce kalıpları.
- Fiziksel belirtiler (örneğin, baş ağrısı, uyku sorunları).
Öğrenilmiş çaresizlik, kişinin yaşadığı olumsuz deneyimler sonucunda bu tür düşünce ve davranış kalıplarına sahip olduğunu gösterir.
Bir kişi bu belirtileri yaşıyorsa, profesyonel yardım almak ve psikoterapi gibi tedavi seçeneklerini düşünmek önemlidir. Bu yardım, öğrenilmiş çaresizliği aşma sürecinde önemli bir rol oynayabilir.
Öğrenilmiş Çaresizlik Örnekleri
Bir öğrenci, matematik dersinde sürekli olarak düşük notlar alıyor ve bu nedenle matematikten umutsuzluğa kapılıp ders çalışmamaya başlıyor.
Bir iş başvurucusu, birçok iş başvurusu yapmasına rağmen sürekli olarak geri dönüş almıyor ve iş arama çabalarını bırakıyor.
Bir ilişki içindeki kişi, partnerinin sürekli olarak eleştiri ve kötü muamelesiyle başa çıkamadığını düşünüp ilişkiyi sona erdirmeye cesaret edemiyor.
Öğrenilmiş Çaresizlik Nasıl Aşılır?
Öğrenilmiş çaresizliği aşmanın bazı yolları şunlar olabilir:
Psikoterapi
Bilişsel davranışçı terapi (BDT) veya diğer terapi türleri, olumsuz düşünce kalıplarını değiştirmeye ve daha etkili başa çıkma stratejileri geliştirmeye yardımcı olabilir.
Problem Çözme Becerileri
Problem çözme becerilerini geliştirmek, öğrenilmiş çaresizliği aşmada yardımcı olabilir.
Destek Grupları
Benzer deneyimleri paylaşan insanlarla katılmak, destek ve motivasyon sağlayabilir.
Kendine Bakım
Düzenli egzersiz, iyi beslenme ve yeterli uyku gibi sağlıklı yaşam tarzı alışkanlıkları, ruh halini olumlu etkileyebilir.
Öğrenilmiş Çaresizlik Deneyi
Öğrenilmiş çaresizlik deneyi, ilk olarak Martin Seligman tarafından hayvanlar üzerinde yapılan bir dizi deneyi tanımlamak için kullanılan bir terimdir.
Bu deneylerde, hayvanlar sürekli olarak kaçamayacakları elektrik şoklarına maruz bırakıldığında, zamanla bu şoklardan kaçma girişimlerini bırakır ve şokların kaçınılmaz olduğuna inanır.
Bu deneyler, öğrenilmiş çaresizlik kavramını açıklamak ve anlamak için kullanılmıştır.
Öğrenilmiş Çaresizlik Tedavisi
Öğrenilmiş çaresizlik tedavisi, kişinin olumsuz düşünce ve davranış kalıplarını değiştirmeyi amaçlar.
Tedavi, terapi (çoğunlukla bilişsel davranışçı terapi) ve destek grupları gibi psikososyal yaklaşımları içerebilir.
Terapist, kişinin düşünce kalıplarını sorgulamasına ve olumlu bir şekilde yeniden yapılandırmasına yardımcı olur.
Kabullenilmiş Çaresizlik
Kabullenilmiş çaresizlik, bir kişinin olumsuz bir durumu değiştiremeyeceğini kabul ettiği ve bu nedenle bu duruma karşı çıkmaktan vazgeçtiği bir durumu ifade eder.
Bu, öğrenilmiş çaresizlikten farklıdır, çünkü kişi değişim için çaba sarf etmeyi reddeder.
Öğrenilmiş Çaresizlik Psikoloji
Öğrenilmiş çaresizlik psikolojisi, bu fenomeni inceleyen bir alandır.
Bu alanda yapılan araştırmalar, öğrenilmiş çaresizliği anlamak, belirlemek ve tedavi etmek için kullanılır.
Depresyon ve Öğrenilmiş Çaresizlik
Depresyon, öğrenilmiş çaresizlik ile sık sık ilişkilendirilir.
Depresyon yaşayan kişiler, olumsuz düşünce kalıpları ve motivasyon kaybı gibi öğrenilmiş çaresizlik belirtileri gösterebilirler.
Bu nedenle, öğrenilmiş çaresizlik tedavisi, depresyon tedavisi ile birleştirilerek kullanılabilir.
Öğrenilmiş Çaresizlik Kuramı Nedir?
Öğrenilmiş çaresizlik kuramı, Martin Seligman tarafından geliştirilen bir teoridir.
Bu kuram, olumsuz deneyimlerin ve başarısızlıkların kişinin inançlarını ve davranışlarını nasıl etkilediğini açıklar.
Kurama göre, sürekli başarısızlık deneyimleri kişinin bir sorunu çözebileceği veya olumlu sonuçlar elde edebileceği inancını kaybetmesine neden olabilir.
Öğrenilmiş Çaresizlik Örnekleri
Akademik Başarısızlık
Bir öğrenci, matematik dersinde sürekli olarak düşük notlar alıyor ve bu nedenle matematikten umutsuzluğa kapılıp ders çalışmamaya başlıyor.
Özellikle matematikle ilgili herhangi bir görevle karşılaştığında, başarısız olacağına olan inancı onu başlamaktan alıkoyar.
İş Başvuruları
Bir iş başvurucusu, birçok iş başvurusu yapmasına rağmen sürekli olarak geri dönüş almıyor ve iş arama çabalarını bırakıyor.
Başvuruların hiçbir sonuç vermediği düşüncesi, iş arama motivasyonunu olumsuz etkiliyor.
Kişisel İlişkiler
Bir kişi, romantik bir ilişkide sürekli olarak kötü muamele görüyor, ancak ilişkiyi sonlandırmayı düşünmüyor çünkü başka bir ilişkiye inancı yok ve kendini daha iyisine layık görmüyor.
Sağlık ve Egzersiz
Bir kişi, kilo verme hedefleriyle sık sık başarısız olduğunu düşünerek düzenli olarak egzersiz yapmaktan vazgeçer.
“Zaten kilo veremem” düşüncesi, sağlıklı yaşam tarzı değişikliklerine başlamasını engeller.
Kariyer Hedefleri
Bir profesyonel, yıllarca aynı işte çalışmasına rağmen terfi alamayacağına veya işinde ilerleyemeyeceğine inanarak kariyer hedeflerini rafa kaldırır.
Çalışma hayatında öğrenilmiş çaresizlik nedir? Örnekleri ve etkileri
Çalışma hayatında öğrenilmiş çaresizlik, bir kişinin iş yerinde sürekli başarısızlık deneyimleri yaşaması veya olumsuz iş koşulları ile karşılaşması sonucunda, işiyle ilgili sorunları çözme yeteneğini yitirdiği bir psikolojik durumu ifade eder.
Bu durum, kişinin iş performansının düşmesine, motivasyon kaybına ve işle ilgili olumsuz düşünce kalıplarının oluşmasına neden olabilir.
Çalışma hayatında öğrenilmiş çaresizlik örnekleri
Sürekli İş Değiştirme
Bir kişi, bir işte çalıştığında sürekli olarak işi kaybediyor veya iş değiştirmek zorunda kalıyorsa, bu durum iş hayatında öğrenilmiş çaresizliğe yol açabilir.
Kişi, her yeni işte başarısızlık yaşayacağına inanarak iş değiştirmekten kaçınabilir.
İş Yükü ve Stres
Aşırı iş yükü, sürekli stres ve baskı altında çalışmak, bir kişinin işte başarısız hissetmesine ve motivasyon kaybına neden olabilir.
Kişi, işte herhangi bir olumlu sonuç elde edemeyeceğini düşünebilir.
İşyerindeki İlişkiler
Zorlayıcı veya kötü bir iş ortamı, özellikle çalışma arkadaşları veya yöneticilerle kötü ilişkiler, öğrenilmiş çaresizliğe yol açabilir.
Kişi, iş yerindeki olumsuz etkileşimler nedeniyle işiyle ilgili umutsuzluğa kapılabilir.
İşsizlik Süreci
İşsizlik dönemi boyunca sürekli olarak iş başvurularının reddedilmesi veya işsizlik durumunun uzun sürmesi, bir kişinin işsizlikle başa çıkmakta güçlük çekmesine ve öğrenilmiş çaresizliği deneyimlemesine neden olabilir.
Çalışma hayatında öğrenilmiş çaresizlik etkileri
Motivasyon Kaybı
Öğrenilmiş çaresizlik, kişinin işle ilgili hedeflerine ulaşma motivasyonunu kaybetmesine yol açabilir.
Kişi, çaba sarf etmeyi bırakabilir veya işe karşı ilgisini kaybedebilir.
Düşük Özsaygı
Başarısızlık deneyimleri, kişinin özsaygısını olumsuz etkileyebilir.
Kişi, kendi yeteneklerine ve değerine olan inancını kaybedebilir.
İş Performansının Düşmesi
Öğrenilmiş çaresizlik, iş performansının düşmesine ve işteki başarısızlıkların artmasına neden olabilir.
İşten Ayrılma İstenci
Kişi, işte başarısız olduğuna inandığında veya işte mutsuz olduğunda işten ayrılmayı düşünebilir.
Çalışma hayatındaki öğrenilmiş çaresizliği aşmak için destek almak, iş değiştirmek, işe karşı olumlu düşünce kalıpları geliştirmek ve stresle başa çıkma becerilerini güçlendirmek gibi adımlar atılabilir.
Profesyonel destek, bu tür durumların üstesinden gelmeye yardımcı olabilir.
