Vertisol toprak nedir? Özellikleri nelerdir?

Vertisol toprak nedir? Özellikleri nelerdir?

Vertisol toprak nedir?

Vertisol toprak, nem içeriğindeki değişikliklerle küçülen ve şişen kil bakımından zengin topraklardır.

Kurak dönemlerde toprak hacmi küçülür ve derin geniş çatlaklar oluşur.

Toprak hacmi daha sonra ıslandıkça genişler.

Bu büzülme / kabarma hareketi ciddi mühendislik problemleri yaratır .

Altı alt sıraya ayrılırlar: Akvaryumlar, Kriyertler, Xerertler, Torrertler, Ustertler ve Udertler.

Vertisol toprak özellikleri 

Küresel olarak, Vertisol topraklar, buzsuz arazi alanının yaklaşık yüzde 2,4’ünü kaplar. 

Bir vertisol veya vertosol, bir toprak yüksek içeriğin bulunduğu tür geniş kil mineralleri, çoğu montmorillonit, daha kurak mevsimlerde veya yıllarda derin çatlaklar oluşturur.

Argillipedoturbasyon olarak bilinen bir fenomende, alternatif büzülme ve şişme, toprak malzemesinin sürekli olarak karıştığı ve bazı vertisollerin son derece derin bir A ufkuna sahip olmasına ve B ufkunun olmamasına neden olan kendi kendine sürmeye neden olur.

Altta yatan malzemenin yüzeye bu şekilde kaldırılması genellikle gilgai olarak bilinen bir mikro rahatlama yaratır.

Vertisoller tipik olarak mevsimsel olarak nemli veya düzensiz kuraklık ve taşkınlara maruz kalan veya drenajı engelleyen iklimlerde bazalt gibi oldukça bazik kayalardan oluşur.

Vertisol topraklar ne renktir?

Ana malzemeye ve iklime bağlı olarak, gri veya kırmızıdan koyu siyaha kadar değişebilirler.

Vertisoller ekvatorun 50 ° Kuzey enlemi ile 45 ° Kuzey Enlemi arasında bulunur.

Vertisol toprak nerede görülür? Vertisol toprak Türkiye’de nerede görülür?

Vertisol topraklar, Türkiye’de en fazla Marmara bölgesi Ergene Bölümü ve Güney Marmara’daki bazı ovalarda Bursa ,Karacabey ovası, İzmir’ de Menemen ovası ve Muş ovalarında görülmektedir.

Bu topraklara Anadolu’da Taş Doğuran, Kepir, Karakepir ismi verilmiştir. 

Ayçiçeği tarımının verimli yapıldığı bu topraklar kil ve kireç bakımına zengin olmasına rağmen sulama ile çok verimli hale gelebilir.

Kil oranı fazla olduğu için bu toprakların işlenmesi zor olmaktadır.

Bu topraklar 3. jeolojik zamanda göl tabanlarındaki tortul materyal üzerinde oluşmuştur.

Yazın kuruyan bu topraklarda kil ve kiraç oranı fazla olduğu için derin çatlaklar oluşturur.

Toprağın yüzeyindeki taşlar rüzgarın etkisiyle bu çatlaklardan içeri girer, sonrasında yağışın gelmesi ile birlikte yüzeydeki su bu çatlaklara dolar ve çatlakta bulunan taşları iterek yüzeye tekrar çıkartır.

Yağışlardan sonra yüzeye çıkan bu taşlar yüzünden taş doğuran toprak yada dönen topraklar ismini almışlardır.

Vertisol toprak Dünya’da nerede görülür?

Vertisollerin baskın olduğu başlıca alanlar Doğu Avustralya, Hindistan’ın Deccan Platosu ve güney Sudan, Etiyopya, Kenya, Çad , Güney Afrika ve Güney Amerika’daki  bazı bölgeleridir.

Vertisollerin baskın olduğu diğer alanlar arasında güney Teksas ve bitişiğindeki Meksika, orta Hindistan, kuzeydoğu Nijerya, Trakya, Yeni Kaledonya ve doğu Çin’in bazı bölgeleri bulunur.

Vertisollerin doğal bitki örtüsü otlak, savan veya çimenli ormanlıktır. Toprağın ağır dokusu ve dengesiz davranışı, birçok ağaç türünün büyümesini zorlaştırır ve orman nadirdir.

Vertisollerin küçülmesi ve şişmesi binalara ve yollara zarar vererek geniş çökmelere neden olabilir.

Vertisoller genellikle sığır veya koyunların otlatılmasında kullanılır. Hayvancılığın kurak dönemlerde çatlaklara düşerek yaralanması bilinmemektedir.

Tersine, birçok vahşi ve evcil toynaklı, su bastığında bu toprakta hareket etmekten hoşlanmaz.

Bununla birlikte, büzülme, kabarma aktivitesi, sıkışmadan hızlı bir şekilde iyileşmeyi sağlar.

Vertisol topraklarda neler yetiştirelebilir?

Sulama mevcut olduğunda pamuk, buğday ve pirinç gibi mahsuller yetiştirilebilir. Vertisoller özellikle pirinç için uygundur çünkü doyduklarında neredeyse geçirimsizdirler.

Yağmurla beslenen çiftçilik çok zordur çünkü vertisoller yalnızca çok dar bir nem koşullarında çalıştırılabilir. kuruduğunda çok serttirler ve ıslakken çok yapışkandırlar.

“Kabuklu vertisoller” olarak bilinen bazıları, kuruduğunda, tohumlamaya izin verecek kadar ufalanmadan önce iki ila üç yıl devam edebilen ince, sert bir kabuğa sahiptir.